Wie misbruikt is als kind, heeft als volwassene grote kans op hart- en luchtwegproblemen, ernstig overgewicht en zelfs op voortijdig sterven. De Amerikaanse arts Vincent Felitti ontdekte dit na langlopend onderzoek onder vijftigers uit de Amerikaanse middenklasse. “Ik kon het zelf ook nauwelijks geloven.”
Hoe kwam u erbij om de fysieke gevolgen van mishandeling te onderzoeken?
Uit frustratie. Bij het Kaiser Zorg Centrum waar ik werkte, ontwikkelden we een bijzonder effectieve behandeling tegen (morbide) obesitas (ernstig overgewicht). Patiënten vielen in krap een jaar gigantisch af, maar liefst 135 kg. Probleem opgelost, dacht ik als medicus. Maar een flink aantal kwam weer aan en woog na korte tijd net zoveel als vóór behandeling. Ik sprak een vrouw die na drie weken alweer zestien kilo zwaarder was. Zij snapte ook niet hoe dat kwam. Ze meende slapend te eten, zoals ze vroeger slaapwandelde. Ik vroeg waarom dat slaap-eten niet meteen na afloop van de behandeling was begonnen. Bleek dat een oudere collega haar rond die tijd had voorgesteld om te daten, nu ze zo slank was. Dat ervoer ze als bedreigend.
Na flink doorvragen bleek ze als kind door haar opa te zijn misbruikt. Dik zijn was haar middel om mannen van het lijf te houden. Ze gooide letterlijk haar gewicht in de strijd. Na haar kwam ik meer soortgelijke verhalen tegen. Deze mensen gaven mij een memorabel inzicht: ik had hun probleem niet opgelost, ik had hen zelfs hun oplossing voor het werkelijke probleem ontnomen. De nare herinneringen – zelfs zonder dat patiënten zich het verleden actief herinnerden – zaten er nog steeds en op korte termijn hielpen roken, drinken, drugs.
Een volwassene met traumatische jeugdervaringen neigt eerder tot alcohol-, nicotine- en drugsgebruik en heeft volgens uw onderzoek verhoogde kans op lever-, long- en hartziektes. Klinkt logisch. Maar misbruik en mishandeling in de jeugd verhoogt ook de kans op botbreuken, kanker, auto-immuunziekten, zelfs miskramen. Legt u dat verband eens uit.
Die relatie is inderdaad lastiger te snappen. Als je langdurig stresshormonen produceert, tast dat je hersenen en je immuunsysteem aan. Dus ben je vatbaarder voor andere ziekten. Ook je bloedvaten worden aangetast door chronische stress, ze neigen ertoe samen te knijpen. Vandaar de kans op vaatziekten. Je kunt je ook voorstellen dat samenknijpende vaten geen goede omstandigheid voor een beginnende vrucht in een baarmoeder zijn.
Maar zijn overgewicht of hartklachten niet gewoon genetisch bepaald?
Heel makkelijk om het daarmee af te doen. Vast staat tot hoeveel een man en een vrouw maximaal te wegen en of dat kleeft aan billen, buik, heupen. Maar wat heeft dat met misbruik van doen? Dat iedereen in een familie Nederlands spreekt, is dat ook genetisch?
Coping gedrag kan toch per familie verschillen?In de ene familie is eten de strategie om moeilijke situaties het hoofd te bieden, in de ander gaat men drinken.
Dat is iets anders dan genetisch bepaald. Maar inderdaad, dat zou kunnen.
Geloofde men u, dat vijftig jaar later mensen ziek worden door mishandeling?
Ik kon zelf het verband nauwelijks geloven. Maar aangezien ik ruim 17.000 volwassenen had onderzocht…
Allemaal uit middenklassengezinnen. Zijn de gevolgen in werkelijkheid dus nog veel ernstiger?
Daaraan twijfel ik niet. Ook omdat kinderen in minder goede materiële omstandigheden en in achterstandswijken nog meer risico lopen op misbruik of mishandeling.
Wat vond u opzienbarend aan de resultaten?
Dat kinderen helemaal niet zo veerkrachtig zijn als we altijd zeggen. Dat de gevolgen decennia lang merkbaar zijn – ook economisch gezien voor de maatschappij. Ook opvallend is dat de gezondheidsrisico’s exponentieel toe nemen naarmate er twee of meer negatieve jeugdervaringen tegelijk spelen.
U onderzocht tien verschillende traumatische jeugdervaringen, variërend van huiselijk geweld en kindermishandeling tot opgroeien met een verslaafde, depressieve of ontbrekende ouder. Welke situatie had de ernstigste gevolgen op lange termijn?
Gek genoeg was het ongeveer gelijk. Alleen emotionele verwaarlozing sprong eruit. Die veroorzaakt op den duur de ergste klachten. Waarom weet ik niet.
Opgroeien in een gescheiden gezin, met een depressieve moeder of een alcoholverslaafde vader is zo ongewoon niet. Moet je al deze kinderen preventief behandelen? Dat is toch onbetaalbaar?
Het behandelen van kanker, arbeidsuitval door hart- en vaatziekten, de effecten van drugsgebruik op de omgeving, dat is toch ook enorm duur voor de samenleving? Verder lijkt het me voor het individu prettiger als je dat geld besteedt aan het begin van iemands leven. Je kunt geweldige hulpmiddelen aanschaffen voor poliopatiënten, maar met het voorkomen van polio is iemand het meest geholpen.
Preventie luidt dus uw advies. Hoe?
Professionals moeten durven vragen en doorvragen. Wíe in de familie was suïcidaal? Welke invloed had en heeft dit op uw leven? Wanneer begonnen de eet- of verslavingsproblemen precies? Dat geeft een indicatie voor de aanleiding.
We roepen vaak meteen dat de overheid iets preventiefs moet doen. Riskant, want dat voelt voor ouders algauw als vingerwijzen. Mijn idee? Gebruik soapseries. Veel smeuïger en aantrekkelijker dan folders of televisiespotjes. Laat zien wat het lange termijneffect van destructief ouderschap is én hoe het wel moet. Bijkomend voordeel: voor de shows is toch al betaald!
Dit artikel verscheen in JeugdenCo 8 (december) van 2010
JeugdenCo Spreekt met…
Wie: Vincent Felitti, Amerikaans arts en onderzoeker
Waar? In een congreszaal van Madurodam, Den Haag
Duur? Een uur
Aanleiding: Felitti’s bezoek aan Nederland en zijn lezing op het congres ‘The Hidden Epidemic’ te Den Haag
Arts en onderzoeker Vincent Felitti (1936) richtte dertig jaar geleden het ‘Department of Preventive Medicine’ op in San Diego (California), zijn huidige woonplaats. Als hoofd van deze afdeling binnen het Kaiser Geneeskundig Centrum (een enorm netwerk van geneeskundige hulp in de V.S.) begon hij een omvangrijk onderzoek naar drop-outs van programma’s tegen gewichtsproblemen, roken en stress. In 1992 startte hij een langlopend onderzoek naar de effecten van misbruik inde jeugd op het volwassen leven, de Adverse Childhood Experiences (ACE). Felitti is getrouwd en heeft twee volwassen dochters en een zoon.
Mogelijke streamer:
‘Ik loste hun probleem niet op, ik ontnam hen zelfs hun oplossing voor hun probleem’
‘Kinderen zijn helemaal niet veerkrachtig’
Tags:
