Review A Dance to Freedom

Gepubliceerd door Oliane op 14 maart 2018

 

A Dance to Freedom is een boek waarvan de auteur Sylvie Imelda Shene de mechanismen lijkt te begrijpen waarmee onderdrukte gevoelens uit de kindertijd vroeg of laat uitgespeeld worden, en hoe we ons kunnen beschermen tegen de gevolgen door meer bewustzijn te verspreiden en emotionele eerlijkheid als we de onderdrukte emoties uit onze kindertijd bevrijden. Maar het boek laat ook zien hoe moeilijk het is emotioneel eerlijk met zichzelf te worden. Weliswaar is Sylvie Shene dicht bij het kind gekomen dat ze was, maar de latent werkzame angst van het kleine meisje voor haar oppermachtige dreigende ouders, vooral moeder, is in haar hele boek aanwezig. Emoties, die anderen in verwarring kunnen brengen die proberen uit hun (kinderlijke) verwarring te komen die jarenlang het dagelijkse leven was. Zolang deze (onbewuste) angst voor moeder niet is opgelost blijven vitale gevoelens onderdrukt en heeft ze nog steeds enkele illusies nodig en de loochening.

 

 ”The results of any traumatic experience, such as abuse, can only be resolved by experiencing, articulating, and judging every facet of the original experience within
a process of careful therapeutic disclosure.” Alice Miller[1]       

                    

Review van het boek A Dance To Freedom

 

Inleiding
In 2014 publiceerde Sylvie Imelda Shene (Portugal, 1959) haar boek A Dance to Freedom Your Guide to Liberation from Lies and Illusions. Ze schreef het boek in samenwerking met coauteur Ed Sweet en gaf het in eigen beheer uit. Het boek is het persoonlijke relaas van de auteur waarmee ze vertelt hoe ze zichzelf emotioneel heeft kunnen bevrijden van haar traumatische kindertijd dankzij de boeken en website van Alice Miller, de Pools-Zwitserse psycholoog die met haar boek Das drama des begabten Kindes und die Suche nach dem wahren Selbst (1979-herzien en geactualiseerd 1997) op slag wereldberoemd werd. Alice Miller stierf op 14 april 2010 in de leeftijd van 87 jaar in Saint-Remy de Provence in Frankrijk.

Over de auteur
A Dance to Freedom is het eerste boek van Sylvie Shene. Ook heeft ze een website waarop ze met artikelen en blogpost probeert mensen te helpen hun gevoelens uit de kindertijd  te zien en te voelen, omdat alles wat we als volwassene doen, denken en voelen, zo lees ik uit haar woorden, samenhangt met wat we in onze kindertijd ervaren hebben en als we ons daarvan niet bewust zijn laten we anderen voelen wat we zelf als kind niet konden voelen.

Sylvie heeft het boek geschreven uit behoefte anderen met haar ervaringen te helpen en de informatie uit het boek aan andere mensen over te brengen, zodat ook zij een kans hebben zichzelf te bevrijden van de leugens en illusies uit hun kindertijd. Ze zegt dat ze het boek niet heeft geschreven om sympathie mee te wekken, maar om de boeken van Alice Miller die haar zo geholpen hebben bij haar emotionele bevrijding onder de aandacht te brengen.[2]  

In negen hoofdstukken kunnen we de geschiedenis lezen van de schrijver. Elk hoofdstuk wordt voorafgegaan door een korte beschrijving van haar ervaringen als topless danser. Daarna neemt ze de lezer mee in haar ontwikkelingsgang naar emotionele bevrijding of een ‘dance’ uit het isolement van haar jeugd. Aan het einde van elk hoofdstuk vindt de lezer een werkblad met vragen die behulpzaam kunnen zijn bij de eigen persoonlijke bevrijding uit de gevangenis van de kindertijd en jeugd.     

Waar het boek over gaat
A Dance to Freedom is het verhaal van een vrouw die in haar kindertijd emotioneel verwaarloosd werd en in verwarring gebracht samen met uitbuiting, miskenning, hardheid en desinteresse van de kant van haar ouders. Ouders, die hun eigen persoonlijke geschiedenis negeerden en niet leerden van de signalen die hun kind hen gaf. Dat had een lange reeks van ellende tot gevolg, zoals een kwetsbare gezondheid, een zevenjarig zusje dat ze in brand zag gaan toen ze twee jaar oud was en enkele dagen later aan haar verwondingen overleed. Zussen en leerkrachten die haar vernederden en mishandelden, ernstige leerproblemen en een complete afwijzing door haar ouders die haar lieten grootbrengen toen ze acht, negen jaar oud was door twee oudere zussen. Verschillende zelfmoord pogingen en seksueel misbruik als ze 17 jaar is door een psychotherapeut. Dat allemaal en meer kon gebeuren zonder dat er iemand was die hulp bood.  

Als kind had ze geen andere keus dan haar ware gevoelens te onderdrukken en de herinneringen aan de wreedheid te vergeten en te verdringen. Voor decennia bleven haar authentieke gevoelens in haar lichaam opgesloten waar ze zich eerst nog niet van bewust was. Tot ze op een dag de naam van Alice Miller tegenkomt en een boek van haar leest. Ze realiseert zich dat de echte problemen in haar leven de onderdrukte emoties waren van het kleine kind dat ze was. Onbewust en compulsief speelde ze haar traumatische ervaringen na met anderen en besluit zichzelf met de waarheid te confronteren. Met de hulp van de boeken van Alice Miller en haar website slaagt ze erin zichzelf te bevrijden uit het isolement van haar jeugd en zegt dat ze helemaal vrij is al haar gevoelens te ervaren en deze serieus te nemen.[3]

Waarom ik het boek wilde lezen
Ik wilde A Dance to Freedom lezen omdat ik geïnteresseerd ben in het levensverhaal van mensen en hun emoties me fascineren. Emoties, die veelal onbewust, een aanwijzing zijn voor verdrongen en ontkende herinneringen uit de geschiedenis van een persoon. Emoties geven me belangrijke informatie over de kindertijd en de opgelopen verwondingen die in die emoties bevestigt worden. Als ik de kindertijd van iemand begrijp dan begrijp ik ook waarom hij of zij op de manier denkt, voelt en handelt zoals hij of zij dat doet. Deze diepe interesse in andermans geschiedenis is voortgekomen uit het inzicht dat ik zelf kreeg in mijn eigen geschiedenis als kind en met haar emoties en gevoelens de persoon leerde kennen die ik nu ben.

Daarnaast ben ik gefascineerd door het baanbrekende werk van Alice Miller dat het fundament legt voor wereldvrede met het bewust gewaar zijn van onze eigen gedachten, gevoelens en gedragingen en die van de ander. Miller zegt dat een kind niet van nature destructief is maar zo gemaakt wordt door onwetendheid, misbruik en verwaarlozing, vooral als er geen sympathieke getuige tussenkomt. In de boeken van deze opmerkelijke vrouw lees ik nergens angst zich helder en direct uit te drukken. Haar werk is confronterend, diep bevrijdend en verlichtend en wijst de weg naar heling van het verwonde kind dat we waren. Miller’s nalatenschap kan een gids zijn naar waarachtige empathie door emotionele eerlijkheid met onszelf en anderen. En net als Sylvie Shene heb ik met behulp van Alice Miller’s woorden ook mijn ziel tot leven kunnen brengen. Ik heb diepe bevrijding kunnen ervaren van de verschrikkingen van mijn vroegste levensjaren en Alice’s woorden wezen me de weg naar meer autonomie en zelfbewustzijn.

Mijn indruk
Wat ik in Sylvie’s boek bevestigd zie is dat wanneer lang onderdrukte emoties bewust beleefd worden dat een enorm bevrijdend gevoel geeft en ons in een positie brengt onszelf en het kleine kind dat in ons leeft te verzorgen en te beschermen. De auteur gebruikt haar eigen verhaal om haar vreugde over deze verandering in haar leven met anderen te delen en hen met haar zelfhulpboek aan te moedigen hetzelfde te doen. Ze laat zien met de arbeid die ze aan zichzelf deed dat als deze lang onderdrukte emoties bewust beleefd worden er vanzelf gevoeligheid en empathie ontstaat voor de gevoelens en behoeften van kinderen en men liefdevol op hen kan reageren zonder daar een omgangscursus voor nodig te hebben. En als we het kind in ons liefhebben en het behoeden biedt dat bescherming tegen destructieve relaties.

Maar de aandachtige lezer die net als ik de waarheid wil vinden kan de verdrongen en verloochende geschiedenis in de emoties signaleren. Herinneringen en gevoelens die afgesplitst zijn van het bewustzijn van de schrijver, omdat deze verdrongen en verloochend zijn maar sporen in het verhaal hebben achtergelaten. Emoties die wijzen op angst, verwarring, schuldgevoelens en gesmoorde woede en haat die verband houden met de eerste levensjaren van Sylvie. De signalering van deze emoties in haar boek wijst erop dat de auteur, anders dan ze in haar boek zegt, niet volledig vrij is van haar onderdrukte kindertijd.

Weliswaar is ze veel om het kind dat in haar leeft gaan geven en heeft ze het geholpen zich van de meeste illusies te bevrijden zonder welke het kind niet kon leven, maar haar onbewuste, verdrongen en ontkende herinneringen en emoties die nog niet toegankelijk zijn voor haar bewustzijn lopen als een rode draad door het boek. De schrijver beschermt en idealiseert haar ouders nog steeds, in het bijzonder haar moeder, waar ze (onbewust) nog steeds veel angst voor heeft. Ook het sorry voelen en het zelfverwijt is uit haar verhaal niet verbannen. Dat kan ik illustreren met een aantal voorbeelden uit het boek.

*Het is aantoonbaar onjuist dat een trauma niet herinnerd hoeft te worden. Aan het begin van het boek kom ik belangrijke mededelingen tegen die betrekking hebben op tragedies uit de kindertijd waarvan de schrijver de feiten en waarheid verloochent. In het eerste werkblad zegt de schrijver dat ze zich ‘de verbranding van haar zus Zita niet kan herinneren omdat ze deze uit haar bewustzijn onderdrukt en verdrongen heeft. Hiermee wil ze niet zeggen dat dit feit het trauma minder belangrijk maakt voor haar persoonlijke geschiedenis, maar dat andere trauma’s meer voor de hand liggen en noemt haar emotioneel niet beschikbare vader, haar dominerende zussen en haar vernederende leraren.’[4] Opmerkelijk is dat moeder hier niet genoemd wordt. Daarmee blijft de moeder beschermd en geïdealiseerd en de wreedheid verborgen. De schuld van moeder lijkt de schrijvers zorg niet te zijn.

De gedachte dat men zichzelf kan helen door sommige trauma’s te negeren is niet alleen misleidend en verwarrend voor hen die hun trauma’s te boven willen komen en illusies willen opgeven, maar bovendien destructief en op een verborgen manier. Omdat het de waarheid van de feiten onderdrukt en het de ander verhindert het bedrog te zien.[5] De meeste mensen willen niet herinnerd worden aan de verschrikkelijke eerste jaren van hun leven uit angst voor de wraak en straf van hun ouders ook al zijn die misschien allang dood. Dus als de helper zegt dat in sommige gevallen onderdrukking van emoties heling niet in de weg hoeft te staan dan draagt men bij aan blindheid van vitale verbanden. 

Onlangs vroeg een lezer mij (december 2024) “Oliane, hoe zie jij het dan dat Alice Miller schreef dat niet elke traumatische gebeurtenis herinnerd en gevoeld hoeft te worden?” Het antwoord is dat ik net als Alice Miller van mening ben dat als we diep gevoeld hebben wat voor vernietigend effect de haat van onze moeder of vader in onze ziel heeft aangericht het niet zinvol is om elke verwondende ervaring te beleven -tenzij we telkens pijn willen voelen- omdat het diep voelen ons bevrijd van al onze illusies. Het gevolg van het diep voelen van de traumatische herinneringen is dat de idealisering van de moeder of vader wordt opgeheven en illusies opgegeven. Als we niet al onze illusies hebben opgegeven en onze moeder of vader nog beschermen, medelijden hebben, verwachtingen van liefde hebben, vergoelijken, dan is het erg belangrijk ons (volledig) te bevrijden van onze kindertijd door verder te gaan ons verleden onder de loep te nemen en meer herinneringen diep te voelen. Vooral gebeurtenissen uit de structurerende periode van ons brein tot aan het derde levensjaar, omdat deze vroegste ervaringen de meeste invloed uitoefenen op ons hele verdere leven. Veel meer dan latere gebeurtenissen (Child Trauma Academy, 2017) die ik overigens beslist niet kleiner wil maken. In het boek van Sylvie Shene heb ik niet gelezen dat illusies volledig zijn opgegeven en ze dat wel beweert. Illusies kunnen we volledig opgeven als we het vernietigende effect van de haat van onze moeder of vader op onze ziel diep gevoeld hebben. Het is 7 jaar geleden dat ik dit blog gelezen heb en ik zou gewild hebben dat ik me destijds helderder had uitgedrukt dan ik deed. Daarom doe ik hier en daar enkele kleine aanpassingen in de tekst die naar ik hoop de helderheid ten goede  komen.

Het is tragisch dat de schrijver de kennis van hoe vreselijk de eerste jaren van haar leven waren voor zichzelf en anderen verborgen wil houden terwijl ze haar eigen verhaal wil gebruiken om anderen te helpen al hun gevoelens te bevrijden. Ook al zegt Alice Miller in al haar boeken, zoals de quote hierboven aangeeft, dat men zijn of haar trauma’s tot in detail moet zien en voelen, verwerken, lijkt dat de schrijver niet te interesseren. De schrijver zegt dat onopgelost trauma ons altijd inhaalt en verwijst hierbij naar Alice Miller.[6] Ondanks dat beschermt ze haar ouders, vooral moeder, voor haar eigen gerechtvaardigde echte gevoelens die haar vrij kunnen maken van haar zelfverwijt. De boeken van Alice Miller hebben haar niet kunnen helpen deze vitale verbanden te begrijpen en uit het feit dat de verschrikkelijke gebeurtenis met Zita onderdrukt en verdrongen is kunnen we begrijpen dat de emoties die verbonden zijn met deze ervaring onderdrukt en afgesplitst zijn en ook de wreedheid. Het is dus niet waar dat de schrijver beweert dat ze al haar gevoelens ervaren heeft en serieus neemt.

*Alice Miller als ‘cover up’ voor het beschermen van moeder. Op verschillende plaatsen in het boek gebruikt Sylvie Shene de verwijzingen naar Alice Miller om haar ouders, vooral moeder, te behouden. Wat me aangreep te lezen was bijvoorbeeld dat ‘na Zita’s dood moeder in constante rouw bleef en voor de rest van Sylvie’s leven zwart droeg. Moeder sprak over deze twee overleden kinderen, Zita en Antonio die acht jaar voor Sylvie’s geboorte door een ongeluk om het leven kwam, alsof het twee kleine engelen waren en Sylvie in de schaduw van hen moest leven.’ [7] Later kreeg ze inzicht in het gedrag van moeder door Alice Miller en verwijst naar Miller’s woorden. Miller beschrijft vanuit het perspectief van de moeder van Käthe Kollwitz een situatie die vergelijkbaar is met die van de moeder van Sylvie. Ze schrijft:   

“Dat de ervaring uitwijst dat de dood van een kind, met name het eerstgeboren kind, in het leven van een moeder een heel belangrijke rol speelt. Het is onvermijdelijk dat de geboorte van elk kind bij de ouders verlangens wekt of opnieuw wekt, die op de een of andere manier in verband staan met de eigen kindertijd. Men zoekt in het kind een surrogaat voor de goede ouder die men mist: ‘Eindelijk iemand die zich om mij zal bekommeren, mij aandacht en respect zal geven‘, of men zoekt in dit kind het kind dat men zelf eens is geweest: ‘Nu  zal ik iemand hebben aan wie ik alles kan vergeven wat mijn ouders mij moesten onthouden.’ Wanneer het kind heel vroeg sterft, nog voordat het door zijn verlangens naar autonomie de behoeften van de ouders heeft teleurgesteld, dan kan de idealisering van zo’n kind en daardoor zijn centrale betekenis voor het hele latere leven van de moeder behouden blijven. Vaak vindt geen echte, tijdelijk begrensde rouw plaats, maar worden de verwachtingen aan een ‘als’ gekoppeld. Als het kind maar was blijven leven, denken de ouders, zou het al hun verwachtingen hebben vervuld. Zo wordt het geloof in de vervulbaarheid van alle uit hun eigen kindertijd daterende verwachtingen verbonden aan de persoon van dit kind, waarvan het graf tientallen jaren wordt bezocht en verzorgd…Alleen bij het dode kind is het anders, aangezien dat kind niets meer van haar vergt. Het wekt bij haar geen minderwaardigheidsgevoelens, geen conflicten, geen krenkingen en geen haat….”[8]    

Het is echter niet aannemelijk dat moeder haar overleden kinderen idealiseerde. Het waren niet haar eerstgeboren kinderen en niet kort na hun geboorte overleden. Zita was zeven jaar en Antonio zo leid ik uit het verhaal af, was ook geen baby meer toen hij overleed. Zita was het zevende kind van 10. Dat betekent dat de kinderen met hun behoefte aan autonomie moeder in haar verwachtingen en verlangens al hadden teleurgesteld en het aannemelijk is dat innerlijke conflicten, gevoelens van schuld, minderwaardigheid en haat opnieuw waren gewekt die ze Sylvie liet voelen.  

Het is volkomen begrijpelijk dat Sylvie zegt dat dit gedrag van moeder erg moeilijk voor haar was.[9] Maar in plaats van haar eigen echte gevoelens met de lezer te delen van het kind dat ze was van teleurstelling over haar moeders gedrag en haar woede en toorn toont ze met het perspectief van de moeder begrip. Als ze zou kunnen zien dat zij het object was voor moeders haat en vernederingen, dus moeders gedrag zou zien vanuit het gemartelde kind dat ze was, dan hoefde ze haar niet meer te beschermen, te idealiseren en sorry voor haar te voelen. Met begrip en sorry voelen voor moeder probeert de schrijver de illusie in stand te houden dat moeder diep van binnen van haar hield en wil ze moeders schuld niet zien. Maar, zoals Alice Miller in al haar boeken benadrukt, gaat het niet om een tekort aan liefde maar om wreedheid.

* Emotionele eerlijkheid tegenover zelfverraad. Met een ander voorbeeld kan ik laten zien hoe de schrijver haar eigen echte gevoelens verloochent als ze met de woorden Alice Miller haar moeder (en vader) beschermt. Zo zal elk kind van vier of vijf jaar oud naar zijn moeder rennen als het op straat wordt bedreigd. Want dat is de natuurlijke reactie, hechting van een kind aan zijn beschermende ouderfiguur en moeder neemt het kind liefdevol in de armen en zal zoiets zeggen als ‘je was heel erg geschrokken hè?’ Maar Sylvie schrijft dat ze zo vreselijk bang was toen ze op straat door twee tieners werd bedreigd dat ze thuis niets durfde te zeggen.[10] Maar de ouders van Sylvie waren niet emotioneel beschikbaar en niet geïnteresseerd en daarom kon het meisje niet bij haar ouders terecht om te vertellen wat er onderweg gebeurd was. De vertrouwensrelatie was verstoord. Het jonge kind had dit zelfverraad absoluut nodig om de pijnlijke realiteit niet te hoeven zien en te voelen. Liever verwijt het kind zichzelf dat het zo bang was ‘ik was zo bang’ dan haar woede en pijn te voelen. Kennelijk heeft ze als volwassene dit zelfverraad nog steeds nodig omdat de innerlijke conflicten nog niet zijn opgelost en ze deze maskeert met Alice Miller.               

*Mooie herinneringen als bescherming tegen wreedheid. Of moeder haar overleden kinderen al dan niet idealiseerde doet niets af aan de wreedheid van moeders gedrag. Na de gebeurtenis met Zita, waar een kind zichzelf de schuld van geeft zegt Bruce D. Perry[11] moet het voor Sylvie een marteling geweest zijn te voelen hoe niet-waardig moeder haar vond en de oorzaak te zijn van haar haat. Hierdoor worden diepe schuldgevoelens bij het kind aangebracht dat zal proberen het goede meisje te zijn voor moeder en haar toorn smoren, maar volgens Alice Miller zal het kind er nooit in slagen het goede meisje te zijn, omdat de ouders: “…take out on their own children the rage they had to suppress and hold back in their dealings with their own parents. The child was merely the butt of this rage.”[12]

En er moeten goede redenen voor zijn dat Sylvie in haar boek schrijft dat ze mooie herinneringen bewaard aan haar moeder na de dood van Zita. Want daar zal een gekweld kind zich aan vastklampen, omdat goede herinneringen doorgaans niet geblokkeerd zijn. En ik geloof haar als ze zegt dat de trauma’s om haar heen dwarrelden en weinig direct effect op haar hadden en ze behoorlijk zorgenvrij was.[13] Want zo werkt het brein van een kind dat verwaarloosd en mishandeld wordt. “The capacity of the human organism to bear pain is, for our own protection limited,” schrijft Alice Miller.[14] Als de stress te groot is en er geen bescherming en emotionele nabijheid komt dan sluit het brein zich af. Dat is een coping mechanisme dat ervoor zorgt dat wanneer het brein zich ontwikkeld het afgesloten deel zich niet ontwikkeld. De gevoelens die het kind niet kan verdragen worden afgesplitst en verdrongen uit het bewustzijn om aan de verwaarlozing en mishandeling te ontkomen.          

Omdat het kind de goede momenten niet hoeft te onderdrukken en verdringen zal het deze idealiseren om de horror te kunnen overleven. Dit laat meteen de destructiviteit zien in het volwassen leven en in het boek, omdat de schrijver zich niet geconfronteerd heeft met AL haar trauma’s en de pijnlijke ervaringen afgeschermd blijven met geïdealiseerde herinneringen, ontkenning en het beschermen van de ouders. De woorden van Alice Miller komen hier in me op als ze schrijft: “It can help us to correct the consequences of old injuries, to access the truth and restore the crucial contact with the child in us so that we can regain those parts of our consciousness that were alienated from us for so long.”[15]    

Zolang deze wonden niet blootgesteld worden en gevoeld kunnen ze niet helen en kent de schrijver zichzelf niet volledig, omdat ze het lijden van het kleine meisje uit haar eerste levensjaren niet volledig kent en zich daarvoor afsluit als ze zegt dat ze het trauma van Zita onderdrukt en verdrongen heeft en in samenhang hiermee waarschijnlijk ook andere vroege trauma’s. Anders dan Sylvie de lezer wil laten geloven kiest ze niet volledig de kant van het gekwelde kind, omdat ze nog steeds trauma’s verloochend en niet wil zien hoe haar ouders zich werkelijk gedroegen jegens haar.      

*Dromen als hulpmiddel genegeerd. Alice Miller[16] zegt ‘dat dromen ons op een bijna geniale wijze en met een ondubbelzinnigheid die je maar zelden ziet vertellen wat we als kind moesten verdragen toen we nog geheel afhankelijk waren van anderen.’ Gelet op het belang dat Miller geeft aan dromen vind ik het opvallend dat Sylvie in de werkbladen dromen als hulpmiddel om het cruciale contact met het kind in ons te herstellen niet noemt. Dromen zijn immers een belangrijke techniek om tot groei en heling te komen omdat ze verbonden zijn met onze geschiedenis. Ik heb de indruk dat de schrijver niet al te duidelijk wil zien wat haar in de eerste meest belangrijke jaren van haar leven is overkomen. Namelijk hoe wreed haar ouders waren die haar ziel probeerden te vernietigen, maar wat de schrijver liever niet wil weten. Met enkele dromen kan ik dat duidelijker maken.

Sylvie vertelt dat ze na haar abortus, ze is dan 20 jaar, nachtmerries krijgt over ‘slechte geesten’ (dat kunnen de afwezige ouders, de vervolgers zijn) en zwart gaat dragen (ook moeder droeg zwart na de dood van Zita). Van deze dromen voelde ze zich verdrietig en flipte en zegt dat aan deze waanzin een einde kwam toen ze Portugal verliet.[17] Deze droom lijkt iets te willen vertellen over de vervolging en moord op haar ziel. Maar ik heb de indruk dat de schrijver in geen geval wil weten wat deze droom haar vertelt over haar echte gevoelens en er blijkt geen medeleven uit voor het kleine meisje dat ze was.

Ook een andere droom die ze deelt met een tweet[18] onthult de kennis over haar verloochende en onderdrukte trauma als ze zegt: “Last night i dreamed i was struck by lightning and i was harmed. Just light around me.” Deze droom vertelt haar herinneringen die ergens liggen opgeslagen, maar Sylvie brengt deze niet in verband met het kleine meisje dat ‘met de kracht van de bliksem getroffen werd’ toen ze Zita in brand zag gaan en beschouwt de droom van de bliksem als een teken van kracht. Maar haar dromen vertellen haar over de ware feiten en pas als ze bereid is deze serieus te nemen kunnen de afgesplitste herinneringen en gevoelens integreren in haar geschiedenis. Dat kan haar ook dichter bij de waarheid brengen over de oorsprong van haar dyslexie. Want ik twijfel er niet aan dat de leesproblemen ontstaan zijn in haar eerste levensjaren als gevolg van verwaarlozing en mishandeling. Dromen vertellen over de trauma geschiedenis en deze herinneringssporen zijn bij de schrijver niet alleen in haar verhaal, maar ook in de droom terug te lezen.

*Gesmoorde woede. In de introductie van het laatste werkblad schrijft Sylvie Shene dat willen we onszelf bevrijden van de onderdrukking uit onze kindertijd het noodzakelijk is dat we onze pijn voelen. Ik ben het met haar eens dat we onze pijn moeten voelen, maar alleen de pijn voelen is niet genoeg om vrij te worden. Ik zou daar aan willen toevoegen pijn én WOEDE. Want we kunnen ons alleen van de onderdrukking bevrijden als we in staat zijn de mensen volledig te haten die ons zo vreselijk kwelden. Wanneer we erin slagen de bevrijdende woede te voelen gaat de pijn vanzelf over. Alice Miller zegt in dit verband: “…it is not enough for a former mistreated child to grieve about what happened…It is indispensable to rebell against the endured cruelty, as well as clearly recognize and reject it”.[19] Woede is de helende kracht om onszelf te helen en het is niet voldoende alleen onze pijn te voelen.  

Het is opvallend dat in A Dance to Freedom woede en toorn geen topic is. In het boek benadrukt de schrijver nergens het grote belang van woede als helende kracht dat bijvoorbeeld met een apart hoofdstuk zou kunnen worden ondersteund, terwijl het VOELEN van de woede en toorn beslist noodzakelijk is om je leven terug te krijgen. Ik heb de indruk dat de angst van het kleine kind voor haar woede haar verhindert de gerechtvaardigde woede en toorn jegens haar eigen ouders te voelen, daar vrij over te praten en hen als de echte misbruikers aan te wijzen voor de ernstige verwaarlozing en mishandeling en niet de zussen, leerkrachten en anderen. Hoe ze ook onder hen geleden heeft.   

Het wijst op een ernstige verloochening van het lijden van het kleine kind dat ze was als de auteur schrijft dat het misbruik van de zussen ‘veel schadelijker was dan de niet-beschikbaarheid van haar ouders.’[20] Hiermee beschermt ze de daden van haar ouders. Ze zegt hiermee ‘niet mijn ouders hebben mij de meeste pijn gedaan en mijn woede en haat gewekt maar mijn zussen.’ Hoe vreselijk ze ook onder haar zussen geleden heeft en waarvan ik niets wil ontkennen of bagatelliseren zijn het de ouders die haar lieten lijden en haar woede en toorn verdienen. De woede en haat lijkt ze vrijer te kunnen ervaren in verband met haar zussen. Maar als het gaat om haar ouders dan lijken deze emoties gesmoord door angst en zelfverwijt.   

Alice Miller zegt in een antwoord op een lezersbrief dat het noodzakelijk is de woede alleen op de ouders te richten en zo nauwkeurig mogelijk te zien hoe zij waren en hoe ze je behandelden. De woede verbinden met de ouders staat in haar hele werk centraal, zoals uit haar antwoord kan blijken: “Then and Only then will you become free for your life. The rage against 40 other persons will not give you this freedom.” [21] 

Uit deze woorden dat het haar zussen waren die haar het meest verwondden blijkt een bijna totale ontkenning van de schrijver van emoties van woede en haat jegens haar ouders die nog steeds onderdrukt zijn uit de begin jaren van haar leven, zoals het trauma van Zita en andere vroege trauma’s. Feiten die in het boek te lezen zijn en duidelijk reflecteren aan deze ontkenning van de realiteit van het kleine kind dat ze eens was. Voor iemand die uit zijn eigen kinderlijke verwarring wil komen is het uiterst verwarrend te lezen dat de helper enerzijds getuigd van inzicht in de dynamiek van verdrongen emoties en gevoelens en anderzijds vergeving gebruikt als ‘cover up’ van de (verdrongen) feiten.        

*Vergeving als verhulling van de feiten. Sylvie Shene verzekert de lezer dat ze in staat was echte vergeving te vinden en begrip door te erkennen wat haar echt was aangedaan als kind en door inzicht te krijgen waarom haar ouders, zussen en anderen niet konden helpen wat ze deden.[22] Aan het einde van het boek vraagt ze de lezer hetzelfde te doen om zo ook de echte vergeving te kunnen ervaren.’[23]

Alice Miller zegt over vergeving: ”By refusing to forgive, I give up all illusions.”[24] En: ”Why should I forgive, when no one is asking me to? I mean, my parents refuse to understand and to know what they did to me. So why should I go on trying to understand and forgive my parents and whatever happened in their childhood…”[25]

Maar anders dan Alice Miller heeft Sylvie ervoor gekozen begrip te hebben voor haar ouders en ze te vergeven als ze zegt dat ze er niets aan konden doen wat ze deden. Want dat is niet waar dat ze er niets aan konden doen wat ze deden. Op elke leeftijd is het immers mogelijk dat zij zichzelf helpen en ervoor kiezen hun pijn te voelen en te besluiten de taal van hun kind te leren begrijpen en haar pijn te erkennen?

Zo’n gelegenheid kan zich bijvoorbeeld voordoen als volwassen kinderen, Sylvie’s zussen bijvoorbeeld, harde woorden spreken tegen hun moeder en dat moeder in plaats van te huilen (de slachtoffer positie) deze gelegenheid gebruikt om haar fouten eerlijk toe te geven. De zussen, ook al zijn ze inmiddels volwassen en natuurlijk verantwoordelijk voor hun eigen gevoelens, kunnen dat als een grote ontlasting ervaren en als een erkenning voor hun lijden. Maar Sylvie beschermt moeder en voelt sorry voor haar wanneer ze alleen naar de verantwoordelijkheid van de zussen wijst.

De schrijver lijkt de vergeving nodig te hebben, omdat authentieke gevoelens van het kind dat ze was nog steeds onderdrukt en verloochend zijn hoe ze onder haar ouders geleden heeft. Voor verandering van dit perspectief is het nodig dat ze het trauma van Zita’s dood en andere vroege gebeurtenissen tot in detail gezien en gevoeld heeft en haar ouders daar niet voor spaart.

Met het beschermen van de ouders waar de schrijver nog steeds zo bang voor is en met vergeving kunnen de illusies bewaard blijven dat haar ouders ‘wel van haar wilden houden, maar zelf niet de liefde kregen die ze nodig hadden.’[26] Maar met deze illusie verraad ze de herinneringen van het kind dat ze was dat weet wat er gebeurd is en daar op een verborgen manier in het boek over verteld. De illusies die ze zelf niet kan opgeven draagt ze op deze manier over op anderen en manipuleert hen met vergeving. Zoals ze met vergeving ook de woede manipuleert van het kind dat ze was en haar ouders zelfs de ergste mishandelingen vergeeft.

Als we in een zelfhulpboek aan sturen op vergeving dan zetten we een valstrik op, omdat het niet gemakkelijk is om al onze gevoelens te voelen die ons toegang geven tot de waarheid, zoals de schrijver met haar (verborgen) emoties zelf laat zien. Juist door de wreedheden van de ouders te vergeven kan iemand niet AL zijn gevoelens ervaren. Wanneer we eenmaal al onze woede en haat ervaren hebben en de vervolging van onze ziel als zodanig erkent hebben merken we vanzelf dat vergeving niet meer nodig is. Alice Miller zegt, en ik ben het helemaal met haar eens ‘we moeten geen nieuwe lasten leggen op het kind dat we waren met zoiets als vergeving.’[27] Ja, en men kan zich afvragen welk respect men aan zichzelf geeft wanneer men zijn ouders meent te moeten vergeven voor de ergste mishandelingen.

*De angst en de idealisering van de ouders bestaan nog steeds. Alice Miller schrijft dat een kind geen andere keus heeft dan zijn ouders te idealiseren en van zijn vervolgers te houden, omdat het niet kan zien hoe wreed ze in werkelijkheid voor hem zijn.[28] Hoewel de schrijver weet heeft van de tekortkomingen van haar ouders is de onbewuste angst en idealisering van het kleine kind niet opgelost en heeft sporen nagelaten in het verhaal waar ik met de voorbeelden hierboven over vertelde. Zelf zegt de schrijver dat ze haar ouders nooit op een belangrijke manier heeft geïdealiseerd.[29]  

Toch kunnen we overal in het verhaal het vroegkinderlijke geïdealiseerde beeld van haar ouders terugvinden. Bijvoorbeeld als ze zegt dat ze geen psychotherapeut nodig had die haar seksueel misbruikte toen ze 17 jaar oud was, maar een wetende getuige die haar hielp een betere manier te vinden om met haar dominerende zussen en broers om te gaan.[30] Maar een kind heeft niet haar zussen (en broers) nodig maar haar ouders. Wat het kind echt nodig had was een wetende getuige die haar ouders leerde haar lief te hebben en te beschermen. Ze legt de oorzaak bij zichzelf als ze zegt ‘als ik maar beter met mijn zussen kon omgaan’ in plaats van de schuld te leggen bij wie die hoort: haar ouders.

Maar ze wil de schuld van haar ouders niet zien, omdat ze nog steeds bang is gestraft en afgewezen te worden en niet het goede meisje te zijn. Dit is een duidelijke aanwijzing voor de ontkenning van haar lijden onder het gedrag van haar ouders. Het waren de ouders die het kind compleet afwezen door haar te laten grootbrengen door haar oudere zussen –alsof het om een adoptie ging- en haar de wrede behandeling van haar zussen (en leerkrachten) heel bewust lieten ondergaan. Als ze haar ouders niet geïdealiseerd had in een belangrijke manier zou ze de diepe pijn en ellende niet overleefd hebben van deze afwijzing. Sylvie lijkt de boodschap van Alice Miller niet te begrijpen dat het de ouders zijn die de échte kwelgeesten zijn waar de woede en haat heel bewust op moet worden gericht om echt bevrijd te worden.

Idealisering is ook te herkennen als ze schrijft dat vader nooit gewelddadig was en ze geen angst voor hem had. Maar elk kind wiens behoefte aan nabijheid, communicatie en bescherming onthouden wordt ervaart zeer veel angst en stress en ik denk dat verwaarlozing net zo gewelddadig is en pijnlijk en evenveel angst wekt, zo niet meer, als het slaan van kinderen. Maar deze illusie dat de schrijver geen angst had voor vader (en moeder) en hij niet gewelddadig was kon het kind doen laten geloven dat het werd liefgehad en aan deze illusie houdt zij zich als volwassene nog steeds vast. Alice Miller zegt: “I emphasize the physical abuse to show how even people who do recall the slaps and severe beatings they recieved from the parents believe as adults that they have been loved. It happens even more if there were no beatings at all (which is very rare).”[31]    

In het laatste hoofdstuk zegt Sylvie dat ‘haar ouders van haar wilden houden, maar dat zij niet de liefde kregen die ze nodig hadden in hun kindertijd van hun eigen  ouders.’[32] Hieruit kan men lezen dat ze zich nog steeds vasthoudt (de hoop) aan het beeld van ouders die wel van haar wilden houden maar dat niet konden omdat ze dat niet geleerd hadden - de illusie. 

Conclusie
Wat ik in het boek mis is dat de reële schuld van de ouders helder en duidelijk is geformuleerd en ik mis de verontwaardiging over de wreedheid van de ouders die de schrijver nog steeds beschermd. Ik heb de diepe teleurstelling om haar moeder niet gelezen en de gevoelens van woede en toorn niet gevoeld. Ook mis ik de moed de eerste jaren van haar leven duidelijk te zien en degenen aan te wijzen die echt verantwoordelijk waren voor haar lijden zonder illusies en verloochening en zonder verraad aan het kleine kind met het niet uiten van de eigen echte gevoelens. Ik heb het benadrukken niet gevonden dat niets zo erg was als de eerste jaren van haar leven. Hoe verschrikkelijk de ervaringen later in haar leven ook waren.

Omdat zoveel mensen een geïdealiseerd ouderbeeld hebben en de schrijver van het zelfhulpboek haar vroeg kinderlijke idealisering niet heeft opgelost levert het boek geen bijdrage tot waarachtige bevrijding. Het boek is niet confronterend en bevrijdend, omdat het niet vrij is van angst. De schrijvers dromen en emoties in het boek vertellen haar de ware feiten, maar met het naar buiten brengen van haar boek heeft Sylvie er niet voor gekozen zich open te stellen voor gebeurtenissen uit de vroegste jaren van haar leven. Als we de ander willen helpen van het kind te leren houden dat ze waren dan moeten we ons openstellen voor elk aspect van onze eigen trauma’s en volledig de kant kiezen van het misbruikte kind anders kan die liefde niet ontstaan.

 

 

Literatuur 

  1. Miller, A. (1993). Breaking Down the Wall of Silence. (Foreword, p.1).
      New York: Penguin Books.
  2. Shene, S. I. (2014). A Dance to Freedom; Your Guide to Liberation from Lies
      and Illusions. Printed in the United States of America.
  3. Ibid.
  4. Ibid.
  5. Miller, A. (1993). Breaking Down the Wall of Silence. New York: Penguin
      Books.
  6. Shene, S.I. (2014). A Dance to Freedom; Your Guide to Liberation from Lies
      and Illusions. USA.
  7. Ibid.
  8. Miller, A. (1989). De Gemeden Sleutel; De Kindertijd en Onze Cultuur.
      Houten:
      Het Wereldvenster/Unieboek.
  9. Shene, S.I. (2014). A Dance to Freedom; Your Guide to Liberation from Lies
      and Illusions. USA.
10. Ibid.
11. Perry, B. D. & The ChildTrauma Academy (2014). Helping Traumatized
     Children; A Brief Overview for Caregivers. The ChildTrauma Academy.
     Geraadpleegd op 30 maart 2018, van
https://childtrauma.org/wp-content/uploads/2014/01/Helping_Traumatized_Children_Caregivers_Perry1.pdf
12. Miller, A. (2005). Out of the Prison of Self-Blame. Geraadpleegd
      op 30 maart 2018, van  
      https://www.alice-miller.com/en/out-of-the-prison-of-self-blame/
13. Shene, S.I. (2014). A Dance to Freedom; Your Guide to Liberation
      from Lies and Illusions. USA.
14. Miller, A. (1993). Breaking Down the Wall of Silence. New York: Penguin
      Books.
15. Ibid.
16. Miller, A. (2009). Vrij van Leugens; Oorzaken en gevolgen van
      kindermishandeling. Houten: Spectrum.
17. Shene, S.I. (2014). A Dance to Freedom; Your Guide to Liberation from
      Lies and Illusions. USA.
18. Shene, S.I. (@sylvieimelda). (2017-08-07). “Dreaming of Lightning…at 08:58.”
      [Tweet]. Verkregen van http://www.twitter.com
19. Miller, A. (2005). The Healing Potential of Rage and Anger. Geraadpleegd op
      1 april 2018, van
      https://www.alice-miller.com/en/the-healing-potential-of-rage-and-anger/
20. Shene, S.I. (2014). A Dance to Freedom; Your Guide to Liberation from
      Lies and Illusions. USA.
21. Miller, A. (2009). How to get rid of the rage? Geraadpleegd op 1 april 2018,
      van https://www.alice-miller.com/en/how-to-get-rid-of-the-rage/
22. Shene, S.I. (2014). A Dance to Freedom; Your Guide to Liberation from
      Lies and Illusions. USA.
23. Ibid.
24. Miller, A.(1993). Breaking Down the Wall of Silence. New York: Penguin
      Books.
25. Miller, A.(1993). Breaking Down the Wall of Silence. New York: Penguin
      Books.
26. Shene, S.I. (2014). A Dance to Freedom; Your Guide to Liberation from
      Lies and Illusions. USA.
27. Miller, A. (2005). Forgiveness is a Cover. Geraadpleegd op 1 april 2018, van
      http://www.alice-miller.com/en/forgiveness-is-a-cover/
28. Miller, A. (2003). Body and Ethics. Geraadpleegd op 1 april 2018, van
      http://www.alice-miller.com/en/body-and-ethics/
29. Shene, S.I. (2014). A Dance to Freedom; Your Guide to Liberation from
      Lies and Illusions. USA.
30. Ibid.
31. Miller, A. (2009). From Rage to Courage; Answers to Readers’ Letters.
      New York: W.W. Norton & Company, Inc.
32. Shene, S.I. (2014). A Dance to Freedom; Your Guide to Liberation from
      Lies and Illusions. Printed in the USA.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Opmerkingen

Review A Dance to Freedom

Gepubliceerd door Olane op 14 maart 2018

 Jeroen M • één maand geleden

Ik ben het met je eens, zie mijn reactie op Sylvie's place:

Hello Sylvie, although I do not wish to diminish your great effort in writing the book, or offend or hurt you in any way, I do think Olane, even though she is critical of your work, has been, and still is, highly respectful of you. Olane officially changed her name last year, she explains why in her blog, see https://www.olianeroos.nl/bl... . Have you considered the possibility that there might be some truth to what she points out: in the book you spare your parents, especially your mother, and this might be owing to a still existing fear of the actual truth, namely that your parents were in fact very cruel to you, by letting your sister be your guardian, and were unwilling to take full responsibility by giving you love and respect as their child, who had a right to having them as her parents. When you call Olane a phony psychologist (she is in fact registered with the Dutch Psychologists Association), and even a sociopath, you show contempt and fear for her as a professional and as a person, in my opinion. Maybe it is because you had very negative experiences with professional health care workers in the past, and I agree with you that very many of them are not to be trusted at all, because they have failed to confront their own childhood traumas and feel the anger and pain of that time. However, it is my impression Olane is being sincere, and that she does not mean to cause you any harm, on the contrary, she is still highly respectful of you and your work. I feel that her criticism is ultimately constructive, because she is honest, and she is pointing out an important aspect to your story, which can be most helpful to you and to the readers of the book. Let us suppose her criticism is right, then that does not diminish your value as a human being, it just means that you have not quite reached your goal yet of freeing yourself of the emotional prison caused by your terrible childhood experiences. I hope you can come to view Olane's criticism as a well-intended help to your readers and to you personally to finally reach that goal. Best wishes, Jeroen, Manilla

Olane Roos Jeroen M • één maand geleden

Beste Jeroen,

Dank je wel voor je doordachte en respectvolle brief als reactie op het review. Ik ben het eens als je schrijft dat kritiek “…does not diminisch our value as a human being.“ In het geheel niet. Het kan ons helpen op onze weg naar
vrijheid. En ik neem de minachting niet persoonlijk want dat is voor mij steeds
een aanwijzing voor afweer van ongewenste gevoelens. Zolang men de minachting
nodig heeft hoeft men de eigen gevoelens immers niet op te helderen en tot rouw
te komen dat men nooit was liefgehad? Minachting van de ander verhindert ons ook
om ware compassie te hebben met het kind dat we waren dat zo vreselijk moest lijden onder de wreedheid en zelfs sadisme van onze ouders en er niemand was die ons in de armen nam en tegen ons zei dat hun gedrag verkeerd was. Het is de ervaring die ik met mezelf heb en anderen dat de minachting meestal vanzelf verdwijnt als we, zoals Alice Miller het zegt in Het Drama Van Het Begaafde Kind (p.102),
we in staat zijn te haten wat gehaat moet worden en lief te hebben wat waard is geliefd te worden. Kan het misschien zijn dat je met deze brief ook het respect aan jezelf terug geeft dat je niet in staat was of niet slim genoeg om uit de valstrik te blijven van een ‘phony’ of ‘sociopath’ therapeut en op je eigen gevoelens te vertrouwen?