Toen ik aan kinderen begon was ik mij er niet van bewust wat een kind echt nodig had. En wat zij echt nodig hadden dat was ware liefde. Liefde die ervoor zorgt dat het kind gevoelens bij zichzelf ervaart van warmte, plezier, veiligheid en stabiliteit. Dat heet moederliefde, het aangeboren vermogen lief te hebben, te beschermen en te ondersteunen. Hoe ik liefdevol kon zijn wist ik destijds niet en dat was een van de meest pijnlijke droevige bewustwording mij te realiseren dat mijn moederlijke instincten niet intact waren en ik mijn meest dierbaren het lijden daarom niet kon besparen.
Want pas veel later realiseerde ik mij dat de ware reden dat ik aan kinderen begon de vroege afwijzing door mijn moeder en vader was die ik onbewust herhaalde. Zelf was ik nooit het middelpunt van hun belangstelling geweest en met een kind kon ik me belangrijk voelen, ertoe doen en betekenis hebben. Maar dat is een volstrekt verkeerd motief om aan kinderen te beginnen omdat een kind er is omwille van zichzelf en niet gebruikt wil worden de onvervulde verdrongen behoeften te vervullen van de ouders aan nooit gekregen weerklank en weerspiegeling. Want dat heeft niets met echte liefde te maken. Om te kunnen ervaren wat oprechte liefde was moest ik die eerst in mijn eigen hart voelen om niet onbewust mijn onopgeloste onderdrukte emoties en gevoelens uit mijn kindertijd onder de vermomming van liefde op hen over te dragen.
Kiezen voor nieuw leven is een uiterst verantwoordelijke beslissing die we pas kunnen nemen als we het leed uit onze kindertijd onder ogen zijn gekomen en doorvoeld hebben. Want zolang we in onze gevoelens geblokkeerd zijn herhalen we met onze kinderen wat onszelf vroeg in ons leven gebeurd is. Onderdrukking van vitale, authentieke emoties maakt ongevoelig voor wat een kind werkelijk nodig heeft. Ook later, toen ik ging scheiden, kon ik niet invoelen hoezeer mijn kinderen onder de scheiding leden en hun vaders contact en nabijheid misten en hen in de pijn niet kon ondersteunen. Omdat ik mijn gevoelens over het gemis van een warme innige band met mijn vader nog niet uit de onderdrukking bevrijd had en daarover nog niet gerouwd had.
In televisieprogramma’s wordt deze tragiek van de herhalingsdwang van verdrongen herinneringen dikwijls uitgebuit en als ik dat zie voel ik pijn in mijn hart, zoals laatst bij een uitzending het geval was. Hierin vertelden twee vrouwen tijdens een wandeling over hun ervaringen. Zij waren met elkaar in contact gekomen via het internet. Waar de ene vrouw een oproepje plaatste voor een eiceldonatie en de andere vrouw daarop reageerde met er een te willen geven. Toen het met de eicellen niet lukte besloot A. voor B. een kind te baren met het zaad van B.’s echtgenoot. Zij en haar vrouw hadden twee kinderen van een zaaddonor en nu wilde ze iets terug doen. Dat leek haar een mooi idee. Op de vraag van de interviewer, waar die barmhartigheid vandaan kwam vertelde A. dat ze het haar roeping vond om dat zo te doen en als ze dat wilde dan deed ze dat gewoon zo. Hij vroeg niet of daarmee de integriteit van het kind niet gekrenkt werd. Helemaal kwam niet aan de orde wat de gevoelens van een kind waren. Al gauw was B. zwanger en negen maanden later beviel ze van een dochter. Toen het moment daar was dat ze het meisje weg gaf vertelde ze geëmotioneerd dat ze wel even had moeten huilen want het was ‘toch een afscheid en breekt je hart en je moet wel een hele opoffering voor jezelf maken.’ Over de gevoelens van het meisje werd niet gesproken.
Hoewel in het programma geen navraag gedaan werd naar de geschiedenis van de betrokken vrouwen bood hij voor mij talrijke aanwijzingen voor traumatische ervaringen uit de kindertijd die de herhalingsdwang illustreren. Op verschillende manieren weerspiegelden B’s keuzes haar eigen situatie als klein kind, zoals de beslissing haar twee kinderen de empathische liefdevolle band met een vader te onthouden die zij zelf ook nooit ervaren had. Want het is ondenkbaar dat een kind dat in de eerste jaren van zijn leven met liefde, vriendelijkheid en respect voor zijn gevoelens en behoeften bejegend is door zijn ouders later zijn kind de gelukkige vader of moederbinding die hij zelf ervaren heeft zal onthouden. Omdat hij/zij in hecht contact is gebleven met zijn/haar gevoelens en emoties en deze telkens in vrijheid en acceptatie kon uiten en hierdoor voelend weet wat een kind werkelijk nodig heeft.
Het is aantoonbaar een oer behoefte van elk kind op te groeien met de personen die hem verwekt hebben in een empathisch begeleidende omgeving om onbekommerd te kunnen leven. En de kinderen van B. waren niet onbezorgd. Ongetwijfeld zaten ze met tal van ingewikkelde emotionele problemen en gevoelens over wie zij zelf zijn die ze heel alleen voor zichzelf houden uit angst voor afwijzing en verlies van liefde. Met dag in en uit het verlangen naar emotionele nabijheid en communicatie met hun vader. Waarschijnlijk ervaren ze zoiets als: ‘jullie hebben mij het gevoel gegeven dat een vader niet meer is dan een potje met zaad, maar voor mij is dat niet zo. Hiermee geven jullie mij het gevoel dat ik een vader niet waard ben. Ik haat jullie daarvoor’. Delen van B.’s eigen vroege afwijzing vonden ook hun weg in haar twee kinderen die zij de nabijheid, vreugde en verbinding met hun zusje onthield die ze in moeders buik voelden bewegen en naar wiens komst ze vast hadden uitgekeken.
Een volwassen vrouw kan een keuze maken en hoeft zich nergens voor op te offeren. Toch nam ze de zware beslissing een kind voor een ander te baren en herhaalde daarmee onbewust haar eigen vroege situatie van afwijzing. Door een kind te ‘offeren’ kon zij haar eigen moeder en vader sparen voor de diepe pijn die onthouding van liefde veroorzaakte en de waarheid verborgen houden. Met het aanvaarden van het ‘offer’ kon ook A. haar kinderrealiteit van afwijzing vroeg in haar leven met een kind verloochenen. Een vergelijkbaar droevig lot van vroeg zijn afgewezen gold vermoedelijk ook voor de vaders, die op de achtergrond bleven, die zij met nieuw leven herhaalden. Zo konden de betrokkenen hun kinderen net zo laten lijden zoals zijzelf eens geleden hadden. Een verschijnsel dat we ‘overdracht’ noemen (zie ook: http://www.alice-miller.com/articles_en.php?lang=en&nid=116&grp=11) wanneer onderdrukte emoties als woede en haat op anderen worden overgedragen om de eigen ouders die te besparen.
In de uitzending werd het afstand doen van het kind benoemd als een enorm gebaar van barmhartigheid maar het onthouden van een vader en het weggeven aan een ander ervaart een kind niet als nobel, maar als een daad van agressie omdat het hem diep verwondt. Want het is niet zo dat kinderen niets voelen. Ook een pasgeborene niet. Het was het meisje niet toegestaan het vanzelfsprekende contact dat ze met moeder in de baarmoeder had voort te zetten. B. had gewild dat ze direct na de geboorte op haar buik gelegd werd waar een kindje onmiddellijk moeders geur in haar lichaamsgeheugen opslaat die uiterst belangrijk is om haar direct mee te herkennen. Ook het huidcontact voelt vertrouwd en klopt met het contact dat het kindje in de baarmoeder had. Wat een verwarring moest dit het meisje geven toen de reukzin aangaf dat er iets niet klopte, vreemd was toen ze met A. mee moest en de prille bonding abrupt verbroken werd.
Het is deze verwarrende gewaarwording die het lichaam signaleert en opslaat en die tot een verstoorde relatie leidt met beide vrouwen en onzekerheid geeft over wie zij werkelijk is. Zo zal zij zich hele leven af kunnen vragen ‘waarom vond jij het belangrijker jouw eigen behoefte aan opoffering en die van een vreemde vrouw te vervullen en niet mijn behoefte bij jou te zijn en bij mijn broertje en zusje.’? ’Ik heb vanaf het begin van mijn leven het gevoel gehad niet waardig te zijn.‘ Zo bepaalden de vrouwen en de afwezige vaders het leven van deze kinderen en belasten hen met emotioneel zeer moeilijke problemen. Een kind weggeven of een vader onthouden is een daad van ernstige agressie.
In een andere uitzending die ik bekeek was een man te zien, de hoofdpersoon, die zijn eigen waarheid met 100 kinderen verloochende. Zonder empathie besliste deze spermadonor vanuit zijn huis over het leven van een kind. Via skype, sms en e-mail sprak hij met de wensmoeders af over het hoe, wanneer en waar er nieuw leven kwam. Hij zei er anderen mee te willen helpen. Op het internet vond ik voor zijn handelen de nobel klinkende woorden van een ‘sociaal experiment’. Maar hoe kan een experiment sociaal zijn als het gaat om de gevoelens, behoeften en verlangens van een levend wezen? Want wat voelt en denkt een kind dat door hem verwekt is en zonder zijn vader moet opgroeien? Dat niet kan rekenen op de nabijheid, ondersteuning en begeleiding van degene die hem mede op de wereld bracht? Die hem verlaten heeft en met allerlei heftige ingewikkelde gevoelens en emoties zijn leven lang laat worstelen? Die verwarring, pijn en vertwijfeling in hem zaait?
In de documentaire onthulde de man iets over zijn vroege gevoelens als hij vertelt dat hij heel lang in zijn leven weinig zelfrespect heeft gehad en zich onzeker voelde tegenover vrouwen. Uit een eerdere uitzending was bekend dat hij een emotioneel afstandelijke band had met zijn vader. Dit moet een uiterst pijnlijke verwondende situatie voor hem als kind geweest zijn om in op te groeien en hierin liggen belangrijke mededelingen over een pijnlijke, verdrietige jeugd. Deze man was zich niet bewust van de behoeften van een kind omdat hij die van zichzelf verdrongen had en niet kende. Hij maakte misbruik van nieuw leven door zijn eigen verloochende en onderdrukte gevoelens en emoties te herhalen en nieuwe generaties ermee te belasten. Waarvan de jarenlange opgekropte woede over de behandeling die hij kreeg als kleine jongen met 100 kinderen een uitlaatklep vond. Want haat die voortkomt uit een verdrongen geschiedenis doodt het vermogen tot empathie, tot medeleven met een kind dat nog niet geboren is. Op de familiedag die de man organiseerde voor de moeders en de kinderen die door hem verwekt waren, werd een schrijnende situatie zichtbaar van kinderen die door hun vader niet werden waargenomen in een sfeer van abnormaliteit. En dat doet iets met het gevoel van eigenwaarde van een kind. Over de vroege verhouding tot zijn moeder doet de man geen mededelingen, maar onzekerheid overwinnen met behulp van de vrouwen waarmee hij in contact kwam, zoals hij vertelde, wijzen op een verstoorde relatie. Op een perverse manier was de man blijven reageren vanuit de onopgeloste verdrongen situatie uit zijn kindertijd die zijn vaderlijke gevoelens bevroren had.
De woorden van de hoofdpersonen dat ze voor een ander iets goeds wilden doen klonken mij oprecht in de oren want zij hebben al heel vroeg geleerd geen pijn te voelen en zijn blijven leven vanuit hun verdrongen verleden. Een toestand waarin ik zelf ook heel lang geleefd heb. Alice Miller (1997) schrijft op bladzijde 13 en 14 van haar boek Het drama van het begaafde kind dat een mens met zo’n onbevredigde en onbewuste -namelijk afgeweerde- behoefte onderworpen is aan de dwang om zo’n behoefte op allerlei surrogaat manieren alsnog te bevredigen zolang hij zijn verdrongen geschiedenis niet kent en het geschiktst daarvoor zijn de eigen kinderen die met huid en haar aan zijn ouders zijn overgeleverd. Wanneer deze volwassenen de confrontatie durfden aangaan met de eigen vroege trauma’s en tot rouw konden komen over de ontberingen die zij geleden hadden, zou de innerlijke noodzaak hun vroege traumatische situatie te herhalen verdwijnen die hen beroofde van de instinctieve vaardigheden tot echte vader en moederliefde. Het kind te geven wat het nodig heeft om happy aan zijn leven te kunnen beginnen en daaraan zelf de vreugde ontlenen.
Uitzendingen als deze buiten nieuw leven uit omdat ze dat gebruiken om er een uitzending mee te maken en er niets voor terug geven. Dat zou bijvoorbeeld kunnen door bewustmaking van de behoeften van kinderen of door navraag te doen naar de kindertijd van de betrokkenen en hoe deze doorwerkt in het heden. Door met empathie met het kind mee te voelen. Maar de tragiek bestond er vooral uit dat de makers en medewerkers van de uitzending noch hun eigen tragiek noch die van de betrokken kinderen echt konden voelen. Aangezien hun eigen emotioneel ontoegankelijke kindertijd de basis vormde van het programma.
Voor mij was het te laat mijn kinderen het profijt te laten hebben van een doorvoeld en verwerkt verleden waardoor ik empathie had gekregen en gevoeligheid voor hun behoeften. Maar ik hoop met dit schrijven ertoe bij te dragen dat anderen de stap ook wagen en hun geschiedenis nader willen bekijken en voelen wat die met hen gedaan heeft zodat kinderen echt onbezorgd aan hun leven kunnen beginnen. Alice Miller schrijft ergens “If we have the courage to speak out and claim our truth about our childhood trauma and subsequent reenactment throughout life, we no longer need be imprisoned by it because we are not in denial of it.” Aan deze woorden moest ik denken omdat het volgens mij de meest waarachtige basis is om voor nieuw leven te kiezen.
Tags:
