Beste E.,[1]
Ik schrijf je deze brief omdat ik de behoefte voel me uit te spreken over welke invloed jouw gedrag had op je neven en nichten -mijn kinderen en die van onze zus- in de periode nadat onze vader in 1977 was overleden. Het is niet mijn bedoeling om je te beschuldigen, maar om jou bewust te maken van hoe ik nu aankijk tegen wat er toen in het ouderlijk huis gebeurde. Sinds ik mezelf beter begrijp en de mist van verdringing is opgetrokken van de pijnlijke ervaringen uit mijn kinder- en jeugdjaren ben ik ook meer gaan begrijpen hoe het voor jou geweest moet zijn als kind. Want het is treurig dat je met de manier waarop je jouw verwanten bejegende jij je eigen tragische geschiedenis herhaalde.
Deze ervaringen uit je verleden moeten voor jou traumatisch zijn geweest en destructief. Want als jouw herinneringen liefdevol en hartelijk waren geweest, empatisch en verbindend had je hen niet met koudheid, onverschilligheid en gebrek aan eerbied en respect bejegend. Dan had je, toen je nog bij onze moeder thuis woonde, je neven I. en O. niet gekwetst met je woorden ‘wegwezen’ toen I. een keer zijn grootmoeder wilde bezoeken samen met een vriendje en er een flink stuk voor had gefietst en O. in zijn behoefte aan toenadering en verbinding ‘te dicht’ bij je in de buurt kwam.
Je zou hen hartelijk welkom hebben geheten en op hun gemak gesteld met vriendelijk luisteren, een drankje en een versnapering als moeder er niet was. En het zou onmogelijk zijn geweest als je in een omgeving was opgegroeid waar je met eerlijkheid, respect en affectie was omgeven je het tot een handgemeen liet komen met je neef A. omdat hij -in zijn tienerjaren- niet meer voor je boog en mij bedreigde met ‘moet je soms een klap hebben’ omdat je tegenspraak moeilijk kon verdragen.
Met herinneringen in je lichaam bewaard van vriendelijkheid en warmte zou je niet in staat geweest zijn deze verwondende woorden te spreken, een kind te slaan en een atmosfeer van vijandigheid te creëren als je verwanten hun grootmoeder bezochten. Je zou met je neven en nichten gesproken hebben op een manier die geen angst bij hen wekte en vriendelijk was met eerbied voor hun gevoelens en behoeften, omdat je ervaringen had gekend van tedere zorg en in elke situatie op bescherming kon rekenen van je ouders. Je zou niet in staat geweest zijn schuld aan te brengen, schaamte en angst als je deze ervaringen zelf niet gekend hebt. Met ervaringen van empathie en liefde zouden zij je vertrouwd hebben, zich met je verbonden gevoeld en van je gehouden hebben.
Maar mijn kinderen hielden niet van hun oom die hun gevoelens verachtte en wilden hun grootmoeder alleen bezoeken als jij er niet was. Want ze voelden zich emotioneel onveilig en verward in jouw aanwezigheid en moesten deze gevoelens onderdrukken en hun vrije expressie verbergen die jij niet accepteerde. Want om zich veilig te voelen en jou te vertrouwen moesten ze op jouw vermogen kunnen vertrouwen hun grenzen te respecteren. Met het onderdrukt houden van de pijn uit de beginjaren van ons leven wekken we bij een kind zeer veel angst op en deze onderdrukking van authentieke emoties en gevoelens van het kind dat we waren creëert emotionele afstand tussen het kind en de volwassene. Eerst dan kunnen we onvoorwaardelijke liefde geven aan onze kinderen, kleinkinderen, neven, nichten en andere kinderen als we onze eigen geschiedenis kunnen VOELEN en deze levensbelangrijke informatie in ons hebben opgenomen en we liefdevol kunnen handelen.
Ik ben ervan overtuigd dat deze verachting van de gevoelens van de ander in jouw kindertijd is ontstaan. Want wat we in onze eerste levensjaren meemaken is bepalend voor hoe we ons later gedragen. Als pijnlijke ervaringen van het ontbreken van aandacht, begrip voor onze gevoelens en behoeften, bescherming en onvoorwaardelijke ouderliefde niet in een therapie doorvoeld zijn of op een andere manier er aandacht aan hebben gegeven dan dragen we de werking van niet-doorleefde emoties over op anderen en dat kan men het makkelijkst doen met zwakkeren, zoals de eigen kinderen, omdat zij zich niet kunnen verweren, afhankelijk zijn van hun ouders en steeds beschikbaar. Maar aangezien jij destijds zelf nog geen kinderen had om je onderdrukte trauma’s op over te dragen en niet in een therapie geleerd had je angsten en je woede te begrijpen, liet jij je neven en nichten jouw angst voelen die vermengd was met wrok en haat van het kind dat door zijn ouders vernederd en veracht werd en belastte je hen met je eigen verloochende leed.
Van dat verdriet en pijn was ik dagelijks getuige want ik was bijna drie jaar oud toen jij geboren werd en ik heb gezien en gehoord hoe jij behandeld bent door onze moeder en vader. Met enkele herinneringen kan ik je vertellen hoe destructief onze ouders waren voor hun kleine, weerloze kinderen. Gebeurtenissen die jij compleet ontkend en verdrongen kan hebben en je gevoelens hierover nog steeds geblokkeerd zijn. En het spijt me voor je als mijn woorden pijn in je triggeren die in je lichaam is onderdrukt en waar ik getuige van was toen het werd aangebracht. Hun gedragingen waren niet met bescherming, warmte en tederheid omgeven, maar met hardheid, koudheid, ongevoeligheid en onverschilligheid.
Je was ongeveer zes maanden oud toen ik toekeek hoe moeder je waste en aankleedde. Je had aardig wat geduld opgebracht om je te laten aankleden tot je begon te protesteren. Moeder nam jouw signalen echter niet serieus en negeerde deze, zoals zij telkens jouw verlangens en behoeften negeerde. Ze gaf je het commando ‘liggen blijven’ en wekte met deze koude, harde woorden zeer veel angst bij je op en die angst zag ik, omdat je geen weerstand meer bood en bewegingloos bleef liggen.
Nu ik op deze gebeurtenis terugkijk weet ik dat het een ‘freeze-reactie’ was die ik toen bij je zag. Een alarmreactie van jouw lichaam om te vluchten of te vechten bij dreigend gevaar. Maar jij kon niet vluchten of vechten voor de bedreiging die je ervaarde en was hulpeloos aan moeder overgeleverd want zij had macht over jou. Ik vroeg haar ‘waarom’ je stil moest blijven liggen omdat ik met je te doen had. Ze zei dat ze nog lotion in je haar moest doen waarop ik opnieuw vroeg ‘waarom.’ ‘Dat hoort zo’ was moeders antwoord. Ik kon niet begrijpen waarom ‘dat hoort zo’ belangrijker was dan in te gaan op jouw behoeften. Want het was niet dat je haar hinderde met je protest. Het was jouw natuurlijke, authentieke manier om je grenzen aan te geven als belangrijk onderdeel van jouw groeiende persoonlijkheid.
Een moeder wiens gevoelens niet in haar kindertijd werden bevroren zal de signalen van haar kind verstaan en serieus nemen en de grenzen die het kind aangeeft respecteren, teder communiceren en geen onnodige handelingen toevoegen. Ze zal zijn signalen beantwoorden en zijn onrust en angst kalmeren. Maar moeder (en dat geldt ook voor onze vader) kon jouw natuurlijke acties en reacties, jouw levendigheid, niet verdragen want die herinnerden haar aan haar eigen pijn die ze onderdrukte en waar ze bang voor was en waarover haar lichaam vertelde met migraine en kanker. Herinneringen van het kleine meisje dat van haar moeder niet de ruimte kreeg haar eigen gevoelens te beleven en met haar kinderen haar eigen verdrongen geschiedenis naspeelde.
Voor het onrecht dat zij zelf ervaren had bij haar eigen eisende moeder wreekte ze zich met haar kinderen. Ik heb je daar een voorbeeld van gegeven toen je een baby was van zes maanden en ze je met commando’s bedreigde en zeer veel angst bij je wekte en stress, maar ook met manipuleren, knijpen, schreeuwen, slaan en een vocabulaire dat gericht was op vernedering, zoals viespeuk, stinkerd, mormel, loeder, blaag, mispunt. Dus met actief vernederen leerde ze haar kinderen dat ze geen respect verdienden en geen persoon waren en wanneer ze ‘eisen’ aan haar stelden zoals vroeger haar eigen moeder dan wekte dat haar woede. Woede, die alleen bestemd was voor haar eigen moeder en niets met haar kinderen te maken had en niets met liefde.
In mijn kinderjaren zei moeder weleens dat ze zich niet liet ringeloren en tiranniseren. Dit doet me denken aan de woorden van Alice Miller, mijn meest geliefde auteur, in haar boek Het Drama van het Begaafde Kind waar ze wereldberoemd mee werd. Miller schrijft 'dat een moeder zich niet laat tiranniseren omdat ze als volwassen vrouw niet meer het weerloze kind is onder een eisende moeder en ze met haar eigen kinderen ervoor kan zorgen dat het kind niet huilt en haar niet hindert en het zo kan opvoeden dat ze er eindelijk voor kan zorgen dat ze consideratie krijgt en respect die haar ouders haar schuldig bleven.' Ik denk dat dit moeders waarheid is, haar geschiedenis die bevestigd wordt in de manier waarop ze met haar kinderen omging. Wanneer jij hoge ‘eisen’ aan haar stelde zoals vroeger haar eigen moeder was ze nu niet meer zo weerloos. Dan voelde ze bijvoorbeeld de behoefte je te slaan en voltrok zich een kinderlijke tragedie.
Ik was er getuige van dat je door moeder geslagen werd. Je was toen ongeveer 11 maanden oud en je kon nog niet zelfstandig lopen maar door je vast te houden aan objecten was je mobiel. Je wilde op de lage houten stoel klimmen met de biezen zitting, maar ondanks de niet geringe inspanningen die je daarvoor deed slaagde je er niet in en uit teleurstelling, frustratie en boosheid begon je hevig te huilen. Een empathische moeder zou proberen te begrijpen wat er vooraf ging aan het verdriet van haar kind en hem laten weten dat zij hem begrijpt. Want zij weet door met haar kind mee te voelen wat het nodig heeft en dat hij dat alleen op deze manier kan vertellen.
Een moeder die zelf in een sfeer van liefde is opgegroeid en niet in een koude, onverschillige omgeving zoals onze moeder heeft gekend, zou haar kind nooit straffen voor zijn wanhoop en hulpeloosheid, zijn huilen. Maar jouw reactie maakte moeder woedend, omdat je ‘eisen’ aan haar stelde en dat herinnerde haar aan een pijn die zij zelf moest onderdrukken. Op jouw huilen kwam ze de keuken uit en schreeuwde dat het ‘nu maar eens afgelopen moest zijn’ en pakte je bij de arm en sloeg je tegen je broek en liep toen weer terug naar de keuken. Jou alleen latend in je angst, pijn en hulpeloosheid over deze vernederende, pijnlijke behandeling en mij en onze zus die naast me stond negeerde ze totaal, zoals we altijd alleen gelaten werden met onze pijn.
Geschokt en verstijfd van angst had ik toegekeken en onze zus ook. Deze gebeurtenis riep bij mij sterke gevoelens op van onveiligheid en posttraumatische stress. Want het was mij ook overkomen toen ik net zo oud was als jij dat moeder me sloeg. Maar deze sterke emoties mocht ik niet tonen uit angst voor straf en afwijzing en ik moest ze onderdrukken in mijn lichaam voor tientallen jaren voordat ik ze tot expressie kon brengen. Ook jij moest je sterke emoties onderdrukken van de kwellingen die je elke dag te verduren kreeg en dat onderdrukken van gevoelens is een tragedie voor een kind. Het gevolg van onderdrukken is dat het kind ongevoelig wordt voor zijn eigen pijn en voor het lijden van een ander kind en met deze geblokkeerde empathie beschadigde je later je verwanten.
Jouw actie en reactie waren authentiek en niet bedoeld om moeder te frustreren en te hinderen. Je had haar aandacht nodig en aanmoediging bij deze nieuwe spannende actie en wilde het middelpunt zijn van haar belangstelling. Je had haar bevestiging nodig en bewondering bij je inspanningen toen je met je ogen nog betraand opnieuw een poging deed om op de stoel te klimmen en je daarin slaagde. Want het voortbrengen van eigen autonome acties geeft het kind macht en controle over zijn eigen leven en dat is nodig voor zelfvertrouwen. Als het kind kan ervaren dat het zelf controle heeft over zijn eigen leven en niet moeder en vader die macht en controle over zijn leven hebben dan zal hij geen gevoelens krijgen van hulpeloosheid, angst en woede en een gezond zelfbewustzijn ontwikkelen.
Ik heb dagelijks moeten toekijken hoe machteloos en hulpeloos je gemaakt werd en je ongelukkige gezicht gezien heb. Met bevelende woorden zoals uh, nee, foei, niet doen, afblijven, luisteren, wat heb ik nou gezegd, maakten onze ouders misbruik van hun macht en bedreigden hun kinderen met onthouding van liefde. Op deze manier wekten ze zeer veel angst en brachten hun kinderen in ernstige verwarring over wat liefde is en hoe liefde voelt. Elke dag brachten ze ernstige pijn aan en destructie en maakten inbreuk op de autonomie en ontplooiingsmogelijkheden van hun jonge kinderen.
Maar angst inboezemen, gehoorzaamheid en onderdanigheid afdwingen en het kind dus liefde onthouden, is geen respect en verwondt de ziel van het kind. Het maakt het kind onzeker en geremd en vernietigt het zelfbewustzijn en het moet zijn authentieke zelf onderdrukken. Angst wekken is een strategie om het kind te laten gehoorzamen zodat het de ouder(s) niet hindert en het kind doet waar de ouders behoefte aan hebben. Het leidt tot afsluiting van de vrije expressie van de gevoelens van het kind en het krijgt geen kans een eigen identiteit en persoonlijkheid te ontwikkelen. Gehoorzaamheid willen van een kind heeft niets met het kind te maken, maar is het gevolg van onverwerkte conflicten uit de kindertijd van de ouders en staat in de weg het kind te vertrouwen en lief te hebben.
De verwonding van je waardigheid zag ik terug in de manier waarop je met je neven en nichten omging en later met je eigen kind. Met machtsuitoefening, het veroorzaken van angst en het gebruik van actieve vernedering van het kind speelde je de vroege situatie na met je verwanten. Deze angst-agressie verhinderde hen zich vrij tot expressie te brengen en hun autonomie te behouden als ze op bezoek waren bij moeder en jij er ook was. Maar ook bracht je hen ermee onder stress en gaf het hen gevoelens van schaamte en schuld alsof ze iets verkeerds deden als zij zichzelf waren, trots en onafhankelijk. Ook de uiterst pijnlijke vernederingen die je zelf als weerloos kind moest ondergaan wanneer jij vader of moeder ‘voor de voeten liep’ en ze wegwezen tegen je riepen of schiet op, liet je hen voelen.
Terug kijkend op jouw kinder- en jeugdjaren, de mijne en die van onze zus, dan zijn deze doortrokken geweest van vernedering en vervolging van het levende in het kind. Wat leefde moest in de kiem vernietigd worden en zo gebeurde het dat ik als baby het leven had opgegeven dat de basis vormde van een levensbedreigende depressie later in mijn leven. Want zonder liefde kan een baby niet leven. En liefde is dat gevoelens serieus genomen worden en behoeften vervuld zodat het kind de liefde ook voelt.
Ik heb niet gezien dat onze ouders aan jou kant stonden om je de gelegenheid te geven waarlijk jezelf te zijn. En ik heb mezelf in het gezin nooit als afzonderlijke persoon serieus genomen en gerespecteerd gevoeld. De vernedering en de vervolging vroeg in het leven van hun kinderen moest voorkomen dat het kind een eigen persoon werd afzonderlijk van hen. Dat moest bestreden worden om de eigen pijn niet te VOELEN van niet een persoon te zijn geweest voor hun eigen ouders. Onze ouders waren twee gefrustreerde, agressieve en niet-autonome mensen die de persoonlijkheid van een kind verachten en hun eigen kinderlijke realiteit verwarden met die van hun kinderen en blind waren voor hun absurde gedrag dat extreem liefdeloos was.
De gevoelloosheid voor de gevoelens en behoeften van hun kinderen en het niet bereid zijn naar hun kinderen te luisteren en hun gevoelens serieus te nemen en te verbaliseren had ernstige gevolgen voor ieder van ons. Een kind moet bij zijn ouders terecht kunnen met zijn angsten zodat het niet alleen een oplossing moet zien te vinden voor zijn of haar emotionele en andere problemen, maar er was geen gevoeligheid voor mijn gevoelens en mijn behoeften werden verwaarloosd en ik heb me hier heel alleen onder gevoeld en verlaten.
Vanaf mijn prille bestaan heb ik zelf een oplossing moeten zien te vinden voor mijn moeilijkheden, voor mijn honger naar liefde, wat absoluut onmogelijk is voor een baby en een klein kind en ik denk dat het voor jou en onze zus niet anders was, omdat ik dat niet gezien en gehoord heb. We konden niet op emotioneel niveau vrijuit praten en onze angsten en problemen met hen bespreken en waren gedwongen pijn, woede, verdriet en andere emoties in het lichaam te onderdrukken. En het is een groot drama in het leven van een kind als het zich niet mag uitspreken over de wrede behandeling die het krijgt en zijn ervaringen dus ook niet verwerkt kunnen worden en in het lichaam gevangen blijven.
Het niet verbaliseren van de gevoelens van hun kinderen had voor ieder kind ernstige gevolgen. De vele ruzies bijvoorbeeld die er tussen ons drieën waren wijt ik daaraan. Want kinderen die door hun ouders niet verstaan worden in hun distress en pijn leven dikwijls de frustraties, irritaties en woede uit op hun broers, zussen of andere kinderen wanneer ze niet geholpen worden hun gevoelens tot expressie te brengen. Een kind zoekt een uitlaatklep voor zijn onderdrukte pijn en woede die hem heel veel spanning bezorgen omdat hij deze niet uiten kan. Maar als het kind geholpen wordt zijn gevoelens te uiten vindt het zelf een oplossing voor zijn of haar problemen of kan het vanzelf de realiteit aanvaarden.
Terwijl ik dit zo schrijf denk ik dat de meeste ruzies zelfs terug te voeren zijn op het niet verbaliseren van de gevoelens van mij en onze zus bij de komst van een nieuw broertje. Lang heb ik niet begrepen waarom ik als kind dacht dat jij werd voorgetrokken. Telkens wanneer deze gevoelens van jaloezie en boosheid bij me opleefden observeerde ik nauwgezet hoe onze ouders met je omgingen. Maar ik heb nooit een aanwijzing kunnen vinden van liefde voor jou die er voor mij niet was. Nu ik mezelf beter begrijp is me duidelijk geworden dat deze gevoelens ontstaan zijn door het niet benoemen van mijn gevoelens bij de komst van een nieuw geboren kind. Dat verklaart ook waarom ik geen verbinding met je voelde en geen liefde. En waarom ik je niet accepteerde en je niet bij mijn activiteiten betrok.
Een jong kind kan zeer reële angsten hebben bij de komst van een nieuw broertje of zusje en kan in het leven van een kind zelfs een traumatische gebeurtenis zijn. Het kind kan bijvoorbeeld het gevoel hebben dat moeder niet meer van haar houdt en het broertje haar vervangt en ze niet meer de moeite waard is. Een nieuwkomer kan dus hele onprettige gevoelens opwekken en het is absoluut noodzakelijk dat deze distress (nood) bij het kind gecommuniceerd wordt. Telkens opnieuw zo lang het kind het nodig heeft de ‘indringer’ te accepteren en voor harmonie en vrede in het gezin moet het geholpen worden te vertellen wat er in hem of haar leeft.
Voor mij was de grootste angst als bijna driejarige dat ik de aandacht en liefde van moeder met jou moest delen die ik zelf ontbeerde. Het was voor mij ondraaglijk dat ze met jouw verzorging bezig was en je op de arm nam en zo meer. Dat gaf me veel spanning, onaangename gevoelens en het was erg moeilijk voor me je aanwezigheid te accepteren. Dat lag niet aan jou of aan mij maar aan de gevoelloosheid van onze ouders voor de gevoelens en behoeften van hun kinderen en het zich onttrekken aan de emotionele communicatie met hen. Ik en mijn zus werden niet bijgestaan onze gevoelens openlijk uit te spreken in de nieuwe, uitdagende situatie om jouw te kunnen accepteren en liefdevol op je te reageren. Het moet je veel pijn en verdriet gedaan hebben te voelen dat ik je niet accepteerde en het spijt me voor je als je deze gevoelens hebt.
Met deze herinneringen heb ik geprobeerd iets van de atmosfeer te beschrijven die ons omringde toen we nog klein en hulpeloos waren. Ik laat zien hoe het actief vernederen van het kind, van zijn persoonlijkheid en zijn waardigheid -het depersonaliseren- in het gezin gebeurde. Maar dat hoef ik je eigenlijk niet te vertellen omdat deze informatie in je lichaam is opgeslagen en je weet kunt hebben van deze herinneringen als je dat wilt of de kracht van de onderdrukking houdt de weg naar de waarheid geblokkeerd.
Taferelen van vernedering en verachting voltrokken zich dagelijks en wij, kinderen, waren het object van hun verdrongen, onbewuste, opgekropte haat jegens hun eigen ouders. Want ouders kunnen alleen empatisch en liefdevol op hun kinderen reageren als ze zichzelf bevrijd hebben van hun eigen lot als kind. Dat hadden ze bijvoorbeeld kunnen doen door in therapie te gaan, maar ook zonder therapie hadden ze de mededelingen van hun kinderen kunnen gebruiken om over zichzelf na te denken. Maar omdat de weg naar hun authentieke gevoelens afgesloten was kwam ik daarmee in een diep isolement terecht en verloor ik de articulatie met mijn ware zelf en dat voelde als sterven.
In zo’n atmosfeer van vernedering, inperking, ongevoeligheid en autoritair gedrag heb jij je hele kindertijd en jeugdjaren doorgebracht en toen vader kwam te overlijden ben jij op zijn stoel gaan zitten en was je niet meer het kleine jongetje dat zich machteloos voelde en hulpeloos. Door vaders plaats in te nemen kon je zelf angst inboezemen, de tikken uitdelen en je verwanten wegsturen en afwijzen, zoals je zelf door moeder en vader werd afgewezen, geslagen, bang gemaakt en weggestuurd. Eenmaal op zijn stoel speelde je de vervolging na die je als kleine jongen meemaakte en kon je heersen over moeder die algauw de onderdanige rol weer aannam waarmee ze ook vader diende.
Ook kwam de tragische afhankelijkheid aan het licht na vaders overlijden van je vroege, wrede ouders en je voor moeder ging zorgen en je verantwoordelijk voelde voor haar behoeften. En het is erg jammer dat je toen geen empathische mens naast je had die je had kunnen helpen je bewust te maken van de terreur die moeder (en vader) uitoefende over haar hele kleine kinderen en je helpen je verwarring en angst te begrijpen. Angst, die nog steeds verbonden is met het kleine kind dat je was. Dan had je de kinderhaat niet hoeven over te dragen op je verwanten en kon je aan heling werken van de verwondingen. Een van de laatste keren dat ik moeder sprak verweet ze me dat ik me losmaakte uit de destructieve binding die ik met haar had toen ze zei dat ze aan mij ‘niet veel had want ik kwam maar een keer in de twee weken en jij bijna elke dag.’ Van jou kon ze op aan want ze had jou zo opgevoed dat je beschikbaar voor haar was.
Je hebt altijd de vernederingen, de angst en onmacht moeten onderdrukken en je woede moeten opkroppen jegens het gedrag van onze ouders en nu had je een uitlaatklep hiervoor. In de manier waarop je jouw weerloze verwanten benaderde toonde zich deze vroege onderdrukking en bedreiging van je ware zelf. En het is hartbrekend dat het kind dat erin slaagde onder de angst-agressie die je uitoefende haar angst het sterkst te onderdrukken de favoriet werd van jou en moeder. Ik denk, omdat dit begaafde kind dat feilloos aanvoelde wat er van haar verlangd werd, bij jou en moeder geen herinneringen opriepen aan de eigen angsten en onzekerheden als kleine kinderen.
Telkens als ik moeder aansprak op jouw gedrag in de omgang met mijn kinderen en de kinderen van onze zus koos moeder niet de kant van het weerloze kind. Dan zei ze bijvoorbeeld: ‘Hij houdt nu eenmaal niet van kinderen. Moet hij dan net doen alsof hij kinderen leuk vindt?’ Met deze woorden wordt de rol van moeder nog eens duidelijk van een vrouw die dienstbaar was aan het misbruik en er zelf actief aan deelnam bijvoorbeeld door de zwakkere niet in bescherming te nemen tegen het misbruik van macht van jouw kant en het onthouden van liefde die met de machtsuitoefening gepaard ging.
Uit deze woorden is me later ook duidelijk geworden dat ‘het niet van kinderen houden,’ zoals ook onze vader en moeder een hekel hadden aan kinderen, de boodschap was van het verwaarloosde en mishandelde kind dat je zelf eens was. Het kan zijn dat je nog geen enkele ervaring hebt met jouw innerlijk kind en het is mogelijk dat je zijn bestaan zelfs ontkent, zoals de meeste mensen het bestaan van hun innerlijk kind ontkennen. Wat je dan misschien nodig hebt is gaan leven met je waarheid en zorg gaan dragen voor het in de steek gelaten, niet verstaan en begrepen misbruikte jongetje. Want die kleine jongen heeft jouw aandacht nodig en jouw liefde.
Dat kleine kind dat in je leeft zou je kunnen helpen zijn hekel aan kinderen, zijn kinderhaat, te begrijpen die er alleen voor bedoeld is zijn ouders te sparen die niet van het kind hielden dat hij was en hem lieten lijden. Je kan hem zeggen dat hij geen angst meer voor ze hoeft te hebben omdat hij voor hen allang niets meer te vrezen heeft en dat jij hem nu beschermt. Je kan het jongetje zeggen dat hij zichzelf niet hoeft te haten voor wat zijn ouders deden en hem helpen zijn woede te voelen die bedekt is met angst en schuldgevoel. Maar als je het innerlijk kind blijft ontkennen dan zul je niet begrijpen waarom je een hekel aan kinderen had en misschien nog steeds hebt en blijf je tot aan het einde van je leven gevangen in je kindertijd en het afhankelijke kind van je misbruikende ouders. Want je kan pas een echt vrij leven leiden als je met je waarheid kunt leven.
In plaats van compassie met je neven en nichten te hebben en later met je eigen kind behandelde je hen met ongevoeligheid. Maar jouw verwanten hadden als kind geen enkele macht en konden het misbruik dat je van hen maakte zelf niet stoppen. Zij hielden dus hun reacties in en voelden zich onzeker, angstig, machteloos en beschaamd dat ze het niet goed konden doen bij jou en werden onder stress gebracht. Ze konden er zelf niets tegen doen dat ze beschadigd werden want om dat te voorkomen hadden zij de bescherming nodig van hun ouders. Van mij als hun moeder waarop ze konden vertrouwen en van hun vader en van mijn zus en de vader van haar kinderen.
Het was verkeerd hen bescherming te weigeren en bloot te stellen aan misbruik. In die tijd was mijn afweer nog niet afgebroken die me heel lang van de waarheid heeft afgehouden, maar nu ik het lijden uit mijn kindertijd kan VOELEN voel ik ook de diepe pijn dat ik mijn dierbaren niet beschermd heb tegen mensen die hun pijn onderdrukt hielden en ze blootgesteld werden aan koudheid, destructie en afwezigheid van empathie en affectie. Vanuit de emotionele kennis die uit mijn geschiedenis moest komen is me gaandeweg duidelijk geworden dat kinderen absoluut beschermd moeten worden tegen de onderdrukte emoties uit de kindertijd van de volwassene. Als klein meisje was het voor mij onmogelijk te doorzien wat er om me heen gebeurde en ik had angst me te verzetten als ik pijn en woede voelde als reactie op het niet kunnen verbinden met mensen die ongevoelig waren voor mijn gevoelens en behoeften. Ik kon bijvoorbeeld niet zeggen tegen oom Rien ‘ik moet jou niet’ of tegen mijn vader en moeder ‘ik haat jullie want jullie doen me telkens pijn’ als een gezonde reactie op het onrecht dat me gebeurde. In plaats van een natuurlijke en gezonde reactie te kunnen geven als iemand me pijn deed voelde ik me beschaamd, schuldig en slecht en dat ik niet deugde.
Omdat ik niet vanuit een veilige, gelukkige thuissituatie geleerd had voor mezelf op te komen leerde ik dat mijn kinderen ook niet. Zo negeerde ik de signalen die ze tot expressie brachten op de manier die voor hen mogelijk was en hadden zij geen andere keus dan zich te schikken naar dit onrecht. Maar omdat we als volwassene keuzes kunnen maken is de afwezigheid van een ‘happy home’ situatie nooit een excuus voor niet beschermen en neem ik hier mijn volle verantwoordelijkheid voor. We kunnen niets doen om de geschiedenis te veranderen maar we kunnen wel eerlijk met onszelf en anderen worden. Als ik de verantwoordelijkheid voor mijn handelen niet zou nemen zou ik opnieuw de gevoelens van mijn dierbaren niet serieus nemen en er geen eerbied en respect voor tonen en niets van mijn geschiedenis geleerd hebben.
Na het lezen van deze brief zou je ervoor kunnen kiezen hetzelfde te doen en je verantwoordelijkheid nemen voor het kwetsen van je verwanten waar je nog nooit een spoor van gevoelens van schuld voor hebt getoond. Je zou erover na kunnen denken waarom je zwakkere personen pijn wilde doen op een manier die levenslange sporen nalaat en ik hoop dat je de moed vindt het kleine jongetje dat je was en dat nog steeds in je leeft te helpen zien en te voelen hoe zijn ouders hem lieten lijden en je woede te begrijpen. Want dat kind dat in je leeft heeft jouw emotionele eerlijkheid nodig. Het is belangrijk dat jij je verontschuldigingen aanbiedt aan hen die je in hun gevoelens gekwetst hebt en hen zeggen dat je niet wist dat een oom zoiets nooit had mogen doen en dat je dat nu beter weet en er spijt van hebt. Want, om met de eerlijke en oprechte woorden van Alice Miller uit haar boek Het Drama van het Begaafde Kind deze brief te besluiten, ‘het maakt ons vrij dat wanneer we de reële schuld in het heden ontdekken we daarvoor onze verontschuldigingen moeten aanbieden bij degene die daardoor geschaad is.'
Je zus, Oliane
PS Ik heb ervoor gekozen deze brief op mijn weblog te plaatsen omdat de informatie dan voor iedereen toegankelijk is en dat ik denk dat het andere mensen ook kan helpen om de situatie van het kind dat we waren te begrijpen en de destructieve patronen te ontwarren waarmee we opgroeiden. En ik denk dat deze brief je langs deze weg wel zal bereiken. Misschien dat het anderen ook kan helpen eerlijk te worden met zichzelf voor wat hen vroeger is aangedaan en zien dat ze dat in hun verwarring hebben doorgegeven aan hun kinderen, kleinkinderen, neven en nichten en anderen. Alice Miller schrijft in een van haar boeken ‘dat willen we de wreedheden tegen kinderen begrijpen die zich afspelen in het verborgene onder het vierde gebod dat we onze ouders moeten eren, het noodzakelijk is de privé sfeer van het gezin binnen te treden om het misbruik naar buiten te brengen’ en daar houd ik me aan.
Tags:
